تولید آمفی پلوئیدهای مصنوعی از تلاقی برخی ارقام گندم نان با آجیلوپس تریانسیالیس (.aegilops triuncialis l)

آجیلوپس تریانسیالیس (2n=4x=28; ctctutut) یکی از گونه‏های تتراپلوئید جنس آجیلوپس و از منابع با‏ارزش ژن‏های مقاومت به تنش‏های زیستی و غیرزیستی است. در این پژوهش، ارقام گندم نان (2n=6x=42; aabbdd) ’امید ‘، ’نوید ‘، ’زرین ‘، ’پیشگام ‘ و ’ mv-17 ‘ با گونۀ آجیلوپس تریانسیالیس تلاقی داده شد و هیبریدهای f1 و f2 (حاصل از خودباروری f1) بررسی سیتوژنتیکی و مورفولوژیکی شدند. تفاوت معنا‏داری بین تلاقی‏پذیری ارقام مختلف گندم (با میانگین تلاقی‏پذیری 24/46‏ درصد) مشاهده شد. هیبریدهای f1 طبق انتظار 35 کروموزوم (n=5x=35; abdutct) داشتند. فراوانی تشکیل بذرهای f2 حدود 54/3‏ درصد در گلچه بود. تعداد کروموزوم‏ها در نمونه‏ای از بذرهای f2 از 40 تا 70 متغیر بود، بنابراین در بین آن ها آمفی‏پلوئید (2n=10x=70; aabbddututctct) خود به خودی مشاهده شد. همچنین القای پلی‏پلوئیدی با کلشی‏سین موفقیت‏آمیز بود و یکی از بذرهای f1 تیمار شده بذرهای 70 کروموزومی تولید کرد. در بررسی متافاز i میوزی در هیبریدهای f1 به طور متوسط تعداد 21 یونی والنت و 7 بی‏والنت مشاهده شد. از نظر رسیدگی هیبریدهای نسل اول 30 روز دیر‏رس‏تر از والدین خود بودند. فراوانی بذرهای bc1f1 حاصل از تلاقی ‏برگشتی هیبریدهای نسل اول (♀) با والد گندم (♂)، نسبت به بذرهای f2 کمتر و حدود 27/1‏ درصد بود. در این پژوهش، آمفی‏پلوئیدهای مصنوعی خود به خودی و القایی از تلاقی ارقام گندم نان با آجیلوپس تریانسیالیس به‏دست آمد که می‏تواند به منزلۀ پلی در برنامه‏های به‏نژادی گندم به کار رود.